[fusion_builder_container hundred_percent=”no” equal_height_columns=”no” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” background_position=”center center” background_repeat=”no-repeat” fade=”no” background_parallax=”none” parallax_speed=”0.3″ video_aspect_ratio=”16:9″ video_loop=”yes” video_mute=”yes” border_style=”solid” type=”legacy”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ type=”1_1″ layout=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_color=”” border_style=”solid” border_position=”all” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” center_content=”no” last=”true” min_height=”” hover_type=”none” link=”” border_sizes_top=”” border_sizes_bottom=”” border_sizes_left=”” border_sizes_right=”” first=”true”][fusion_text columns=”” column_min_width=”” column_spacing=”” rule_style=”default” rule_size=”” rule_color=”” content_alignment_medium=”” content_alignment_small=”” content_alignment=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” sticky_display=”normal,sticky” class=”” id=”” font_size=”” fusion_font_family_text_font=”” fusion_font_variant_text_font=”” line_height=”” letter_spacing=”” text_color=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=””]
نویسنده: نسترن شفوی مقدم
برنامه ریزی برای بهره گیری از نور روز در ساختمان ها چه ضرورتی دارد؟
آسایش کاربر در فضاهای داخلی
براساس پژوهش‌های تاریخی، انسان در آغاز عصر نوسنگی برای در امان بودن از گرما و سرما، برف و باران و گزند جانوران، به ساخت پناهگاه روی آورد و ساختمان های امروزی را می توان نمود تکمیل شده ی پناهگاه ها به شمار آورد. باید توجه داشت که زندگی در فضاهای مصنوع همزمان که انسان را در برابر عوامل محیطی مصون می دارد، او را از هوای تازه و نور طبیعی محروم می کند. به دلیل آنکه بخش عمده ای از فعالیت های زندگی انسان ها در فضاهای داخلی صورت می گیرد، توجه به کیفیت فضای داخلی و تامین آسایش کاربر بسیار حائز اهمیت است چرا که این مقوله به طور مستقیم با سلامت انسان مرتبط خواهد بود.
تـامين آسايش افراد در فضاهاي انسان ساخت يكي از عمده ترين اهـداف در طراحـي مـعماري بـه‌شـمار مي‌رود زيرا در چنين شرايطي است كه افـراد سـاكن در فـضا مـي‌تـوانند با حداكثر كارايي و توان فكري و جسمي فعاليت يا به‌بهترين نحو استراحت نمايند.آسایش کلی کاربر در ساختمان متاثر از عوامل متعددی بوده و دارای جنبه های مختلفی است که از جمله آن می توان به آُسایش حرارتی، آسایش بصری، آسایش صوتی و کیفیت هوای داخل اشاره کرد (Al horr, et al., 2016). اصطلاح «سندرم ساختمان بیمار1»، به شرایطی در یک ساختمان گفته می‌شود که ساکنین آن نشانه‌هایی از بیماری هایی را دارا هستند که به سپری کردن زمان زیاد در آن ساختمان نسبت داده می‌شود. تهویه ی ناکافی، رطوبت کم، عایق بندی صوتی ناکارآمد، تغییرات دمایی مداوم و نور ناکافی از شایع ترین عوامل بروز این بیماری هستند (EPA).
پی بردن به تاثیرات درمانی نور روز به گذشته های دور برمی گردد. آفتاب درمانی2 یا درمان بیماری ها با قرار دادن بدن در معرض اشعه های خورشید تا دهه ی 1930 از روش های درمانی پرطرفدار محسوب می شدند اما پس از ورود پنی سیلین ها و پیش روی صنایع دارویی، نقششان کمرنگ شد. در دهه های اخیر اما، با توجه به نتایج تحقیقات حوزه ی پزشکی، توجه به نور روز به عنوان یکی از عوامل مهم موثر بر سلامتی از سر گرفته شده است (van Bommel & van den Beld, 2004).
ورود مقدار مناسبی از نور خورشید به فضای داخلی، این امکان را فراهم می سازد که بخش عمده ای از مشکلات مربوط به آسایش بصری مرتفع شود. علاوه بر اثر گذاری بر سلامتی، از تاثیر نور روز بر بازدهی افراد در محیط های کاری نیز نباید غافل شد. پژوهش های این حوزه نشان می دهند نور روز، محیط سالم تر و مهیج تری را به نسبت سامانه های نور مصنوعی ایجاد می کند و می تواند کارآیی افراد را تا 15% افزایش دهد (Abraham, 1996).
مصرف انرژی در حوزه ی ساختمان
با توجه به آنکه بخش بزرگی از انرژی الکتریکی مصرفی در ساختمان به تامین روشنایی خصوصا در ساختمان های غیر مسکونی و تجاری اختصاص می یابد، لذا در سال های اخیر استفاده از نور روز، به عنوان یکی از کلیدی ترین استراتژی ها برای کاهش مصرف انرژی در صنعت ساختمان مطرح شده است. یادآور می شود که نور روز علاوه بر آنکه جایگزین خوبی برای روشنایی مصنوعی در طول روز به شمار می رود، بر کاهش بارهای حرارتی و برودتی ساختمان نیز موثر بوده و به همین سبب به یکی از پارامترهای مهم در طراحی پایدار بدل شده است (Pellegrino, Cammarano, Lo Verso, & Corrado, 2017)
مطابق با آنچه در این جستار مشاهده کردیم، توجه به نور روز به عنوان منبع اصلی روشنایی در معماری حائز اهمیت بوده و دارای تبعات مثبتی در ارتباط با کاربر، انرژی و محیط زیست خواهد بود. استفاده از نور روز با کمک به کاهش مصرف انرژی در حوزه ی روشنایی و همین طور کاهش بارهای حرارتی و برودتی، امروزه به عنوان یک اصل مهم در طراحی های سبز پذیرفته شده است. به علاوه، نتایج تحقیقات حاکی از آن است که حضور نور روز در فضا به دلیل داشتن فواید بسیار برای آسایش و سلامت کاربران ساختمان ها، یک ضرورت به شمار می رود.
در جستار بعدی، پس از معرفی نور روز و اجزای تشکیل دهنده ی آن، با ارائه ی تعاریف علمی مشخصه های نوری، به مقایسه ی کیفیت نور طبیعی و مصنوعی پرداخته خواهد شد تا علل برتری نور روز تبیین شود.
واژه‌نامه
سندرم ساختمان بیمار: سندرم بیماری ساختمان به توصیف وضعیتی می پردازد که در آن ساکنان یک ساختمان نشانه های بیماری نظیر سر‌درد، سر‌گیجه، تهوع، سرفه و عطسه و … را تجربه می کنند که به نظر می رسد با زمان سپری شدن آنها در آن ساختمان ارتباط مستقیم دارد. تهویه ی ناکافی، رطوبت کم، عایق بندی صوتی ناکارآمد، تغییرات دمایی مداوم و نور ناکافی از شایع ترین عوامل بروز این بیماری هستند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
SBS: Sick Building Syndrome (1)
Heliotherapy (2)
منابع
Abraham, L. (1996). Sustainable Building Technical Manual. Public Technology Inc., New York.
Al horr, Y., Arif, M., Katafygiotou, M., Mazroei, A., Kaushik, A., & Elsarrag, E. (2016). Impact of indoor environmental quality on occupant well-being and comfort: A review of the literature. International Journal of Sustainable Built Environment.
EPA. (n.d.). Sick Building Syndrome and Building-Related Illness. Retrieved June 10, 2019, from Green Building Supply: https://www.greenbuildingsupply.com
Kaminska, A., & Ozadowicz, A. (2018). Lighting control including daylight and energy efficiency improvements analysis. Energies.
Pellegrino, A., Cammarano, S., Lo Verso, V. R., & Corrado, V. (2017). Impact of daylighting on total energy use in offices of varying architectural features in Italy: Results from a parametric study. Building and Environment.
van Bommel, W., & van den Beld, G. (2004). Lighting for work: a review of visual and biological effects. Lighting Research & Technology.
Pellegrino, A., Cammarano, S., Lo Verso, V. R., & Corrado, V. (2017). Impact of daylighting on total energy use in offices of varying architectural features in Italy: Results from a parametric study. Building and Environment.
van Bommel, W., & van den Beld, G. (2004). Lighting for work: a review of visual and biological effects. Lighting Research & Technology.
[/fusion_text][/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]
