گواهینامه ساختمان سرو سبز
ساختمان‌ها اثرات مستقیم و غیرمستقیم گسترده‌ای بر محیط‌زیست دارند. ساختمان‌ها در طول ساخت، بهره‌برداری، نوسازی، تغییر کاربری و تخریب، از انرژی، آب و مواد خام استفاده می‌کنند، زباله تولید می‌کنند و گازهای گلخانه‌ای منتشر می‌کنند. توجه به این حقایق باعث ایجاد استانداردهای ساختمان‌سبز، گواهینامه‌های ساختمان و سیستم‌های رتبه‌بندی با هدف کاهش تأثیر ساختمان‌ها بر محیط طبیعی از طریق طراحی پایدار شده است.
گواهی سرو سبز
مرکز تحقیقات راه و مسکن شهرسازی ، سیستم رتبه‌بندی سرو سبز را پس از بررسی سیستم‌های مختلف موجود در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه تدوین کرده و آن را “سیستم ارزیابی ساختمان سبز ایران” ( Iran Green Building Rating Systemبه اختصار تحت عنوان IGBRS) نامگذاری کرده‌اند.
دلیل انتخاب نام این سیستم این است که درخت سرو از دیر باز علامت و نشانه ایران باستان بوده و در قالی‌ها، فرش‌ها و سایر هنرهای ایران نقش سرو بسیار دیده می‌شود و در حقیقت، سرو نماد ملت ایران است. درخت سرو به عنوان درخت ملی ایران در فهرست درختان ملی دنیا ثبت شده است. سرو ایرانی به عنوان نماد آزادگی، پایداری، سرافرازی و خرمی ایرانیان توصیف می‌شود. درخت سرو از درختانی است که ریشه در فرهنگ ایرانی داشته و جایگاه ویژه‌ای در میان مردم دارد. این درخت به عنوان یک درخت همیشه سبز، استوار و درست قامت حتی در سرما پایداری می‌کند. به همین دلیل در سیستم رتبه‌بندی درخت سرو به عنوان نماد رتبه‌دهی ساختمان سبز و پایدار ایران معرفی شد.
عملکرد سیستم سروسبز
بررسی سوابق و تاریخچه ساختمان‌های سبز و پایدار در کشور آشکار می‌سازد که تا اوایل دهه 1370، به دلیل نبود قوانین و مقررات، عملاً به‌جز برخی موارد خاص، رعایت مسائل زیست‌محیطی برای مسئولین اهمیت چندانی نداشته‌است. لیکن به دولت اختیار داده شده‌بود که در مورد برخی از پروژه‌های خاص، بررسی‌های زیست‌محیطی را الزامی نماید. اما امروزه سیستم‌های امتیازدهی ساختمان سبز به‌عنوان یکی از روش‌های ارزیابی زیست‌محیطی ساختمان توسعه زیادی یافته و این سیستم‌ها در جهت ارتقا معیارهای ساختمان سبز کمک شایانی به طراحان و سازندگان ساختمان نموده و استفاده از آنها روز به روز در حال افزایش می‌باشد. از طرفی یکی از چالش‌های توسعه و استفاده از این سیستم‌ها انتخاب معیارها و وزندهی به آنها بوده و بدون در نظر داشتن شرایط اقلیمی، موقعیت جغرافیایی و اولویت‌های خاص زیست‌محیطی، طراحی ابزار مناسب مقدور نبوده‌است.
مطالعات در خصوص سیستم امتیاز دهی
معیارهای ارزیابی مورد بررسی و میزان اهمیت هر یک از معیارها در سیستم‌های رتبه‌بندی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه به تفکیک بررسی شده‌است. سپس تمام معیارهای مورد بررسی در هریک از سیستم ها در 8 دسته‌ی اصلی توزیع شده و میانگین وزن و اهمیت هریک از این دسته‌ها در 6 سیستم رتبه‌بندی بررسی شده در کشورهای توسعه یافته و 6 سیستم بررسی شده در کشورهای درحال‌توسعه، به تفکیک برای ساختمان‌های مسکونی و غیرمسکونی محاسبه شده‌است.
| کشورهای توسعه‌یافته | کشورهای درحال‌توسعه |
| BREEAM | IGBC |
| LEED | GSAS |
| HQE | GPRS |
| GREEN STAR | PRS (ESTIDAMA) |
| CASBEE | SEAM |
| DGNB | ÇEDBİK |
رئیس بخش انرژی و نور مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، با مقایسه سیستم رتبه بندی ساختمان در کشورهای مختلف، گفت:
“در موضوع نحوه رتبه بندی ساختمان ها می توان کشورها را به دو دسته کشورهای توسعه‌یافته مثل آمریکا، استرالیا، ژاپن، فرانسه، آلمان و.. که سیستم های پیشرو در این زمینه را تدوین کرده اند و همچنین کشورهای در حال توسعه ای که در حوزه جغرافیایی کشورمان واقع شده اند و از نظر شرایط آب و هوایی مشابه هستند مثل قطر، مصر، عربستان، امارات، هند و ترکیه تقسیم کرد.”
معیارهای ارزیابی
با توجه به مطالعات انجام‌شده روی 12 سیستم امتیازدهی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه‌ی جهان، کارگروه‌های تخصصی شکل گرفته و معیارهای ارزیابی ساختمان سبز در 8 دسته‌ی اصلی جمعاوری و پیشنهاد شده‌اند. تعیین ضرایب تأتیر (وزندهی)، تدقیق معیارهای مورد بررسی درهردسته و قابلیت انطباق آنها با قوانین کشور، از طریق تهیه پرسشنامه و نظرخواهی از متخصصین حوزه‌های مختلف ساختمان، انرژی ومحیطزیست، صورت گرفته‌است. پرسشنامه‌ها براساس روش دلفی در سه بخش تنظیم گردیده و نخستین بار در در تاریخ 28/11/1398 در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در اختیار متخصصین قرار گرفته‌است.
رئیس بخش انرژی و نور مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت:
به طور کلی موضوع شاخص های انرژی در سیستم های مذکور درجه اهمیت بالایی دارد. همچنین در کشورهای در حال توسعه، بحث آب و بهره وری انرژی بسیار مهم و به آن پرداخته شده است چرا که کمبود منابع آبی را در این مناطق شاهد هستیم. درسیستم بین‌المللی چنانچه یک پروژه‌ای کاهش ۲۰ درصدی مصرف آب، انرژی و انرژی نهفته مصالح را ایجاد کند گواهینامه به آن تعلق می‌گیرد. در حقیقت رعایت این سه شاخص برای دریافت گواهی کفایت می‌کند.
موارد ارزیابی
موارد ارزیابی | وزن % |
| سایت | 6 |
| کیفیت محیط خارج | 5 |
| بهره‌وری انرژی | 22 |
| بهره‌وری آب | 24 |
| مصالح و منابع | 13 |
| کیفیت محیط داخل | 13 |
| پسماند | 8 |
| مدیریت طراحی و ساخت | 8 |
مجموع | 100 |
در نهایت مدل ارزیابی نهایی بر اساس نظرات و پیشنهاداتی که ارائه شد، جمع بندی شد و معیار نوآوری هم به عنوان امتیاز تشویقی به این دسته ها اضافه و سیستم IGBRS (سیستم سرو سبز) معرفی شد.
نحوه ارزیابی ساختمان
ارزیابی ساختمان طبق رابطه زیر صورت می‌گیرد که با این روش، تفاوت مجموع امتیازهای موجود در دسته‌ها از بین خواهد رفت و تنها متغیر تعیین‌کننده اهمیت دسته‌ها، وزن اختصاص داده شده به آنها خواهد بود. در نهایت، مجموع مقادیربه‌دست آمده برای تمامی دسته‌ها، امتیاز ساختمان را مشخص می‌کند. پروژه‌ها، براساس مجموع امتیازات و به‌شرح زیر رتبه‌بندی می‌شوند:
همانطور که پیش‌تر توضیح داده شد، سیستم سرو سبز ایران برای ساختمان‌های جدید طراحی شده است و در مرحله طراحی و ساخت مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و اعتبار آن دو سال پس از دریافت رتبه مربوطه است. بدیهی است پس از شروع بهره‌برداری، وضعیت کیفی بخش‌های مختلف ساختمان و تجهیزات آن به تدریج نزول خواهد یافت؛ در نتیجه، در گام بعدی لازم خواهد بود همانند برچسب انرژی، برچسب دیگری نیز، که می‌تواند تحت عنوان “برچسب ساختمان سبز” باشد، برای الگوی بهره‌برداری از ساختمان در نظر گرفته شود.
سیستم سروسبز (IGBRS) و سیستم BREEAM
در سیستم IGBRS، همانند سیستم ارزیابی BREEAM، برای هر یک از دسته‌های اصلی یک وزن مشخص شده که به عنوان یک ضریب تأتیر در مجموع امتیازات آن دسته، اثرگذار است. مجموع امتیازات تعریف شده برای معیارهای هر دسته بر اساس تعداد معیارهای موجود در هر دسته متفاوت است.
